Ipsos Araştırma şirketi tarafından gerçekleştirilen; « kiracılar ve ev sahipleri » araştırmasında; Kiracı ve ev sahipleri var. Ekonomik krizin ağırlığını dünyanın her tarafında hissettirdiği, son yıllarda ülkemizde de enflasyonun geldiği rakamlar vesilesiyle çok sıklıkla artan fiyatlar karşısında bugüne kadar görmediğimiz bir fotoğraf çıktı. Her 10 kiracıdan 9’u bugün taşınmak zorunda olduğunu görmekteyiz. Bu güne kadar görmediğimiz oranları bilimsel verilerle tespit ettik. Bu konuda hükümetin çözüm olarak getirdiği ama bu önlem sorunu çözmeye yeterli oldu mu? Kiracıların oturmakta olduğu semtten memnun mu ? Aynı semtte ev bulabiliyor mu ? Son kontrat güncellemesi sırasında ev sahipleri, devlet’in açıkladığı kira artış oranından daha fazla bir kira artışı talep etti mi? Ev sahipleri sıkllıkla artan fiyatlar karşısında maddi kayıba uğruyor mu gibi sorulara verilen İfade, tutum ve davranışlar içeren bilgiler bu dosyada sunulmaktadır.
KİRACILARIN ÜÇTE BİRİ OTURDUKLARI EVDEN MEMNUN…
Günümüzde araştırmamıza katılan bireylerin %’ 48i geçen yıl oturdukları semtten memnunken; bu yıl bu oran %45’e düşmüş. Oturdukları evden memnun mu diye sorulduğunda; oturdukları semtten geçen yıl memnun olanların oranı % 41 iken bu yıl bu oran %35 olarak ölçümleniyor.
Kiracıların Yarısı Oturdukları Semtten Memnun Ancak Oturdukları Evden Memnun Olanların Oranı Daha Düşük
BÜTÇEYE UYGUN EV BULMAYACAĞINI DÜŞÜNENLERİN ORANI %14… Kiracılar bugün taşınmak durumunda kalsa bütçesine uygun bir ev bulamayacağını düşünüyor. Kiracıların %86’sı taşınmak durumunda kalsalar aynı semtte ihtiyaçlarına ve bütçelerine uygun bir ev bulamayacakları görüşünde. Bu konuda zorlamayacağını düşünenlerin oranı sadece %14.
KİRA ARTIŞLARI HEM DEVLETİN ORANINI HEM DE MAAŞLARI GEÇTİ.
Ev Sahipleri Kiracıların %35’inden Kontrat Güncellemesi Döneminde Devletin Açıkladığı Kira Artış Oranından Daha Fazla Bir Artış Oranı Talep Etmiş Devletin açıkladığı enflasyon oranında kira artış oranlarına rağmen kiracıların %69’u bu oranın üzerinde bir artışı kabul etmek durumunda kalmış. Bu oran kontrat güncellemesi zamanı gelenler nezdinde % 86’sı resmi kira artışı üzerinden gelen talebi kabül etmek durumunda kalmış.
GEÇEN SENEYE GÖRE 4 PUANLIK ARTIŞ VAR. Genel Olarak Son 1 Sene İçinde Yapılan Kira Artışları Kiracıları zorlamakta. Yapılan kira artışları, kiracıların gelirlerindeki artıştan daha yüksek olduğunu belirtiyor. Yapılan kira artışları kiracıların yarısının gelirinden daha yüksek, 2022 yılına göre 4 puanlık bir artış var.
Ipsos Türkiye CEO’SU SİDAR GEDİK verilerle ilgili şu değerlendirmelerde bulundu; Yüksek enflasyon dönemine yeniden girdiğimizden beri ev sahipleri ile kiracılar arasındaki ilişki gündemde önemli yer tutuyor. Ortaya çıkan anlaşmazlıkların, taraflardan birinin diğerini tehdit ettiği, hatta saldırdığı örneklere kadar vardığını görüyoruz. Bir çözüm olarak hükümet konut kira artış oranlarına sınır getirdi ve bu resmi kira güncelleme oranını enflasyona paralel olarak yeniden tanımladı. Ancak bu önlem yaşanan sorunu tamamen çözmeye yetmemiş görünüyor. Geçen yıl her iki kiracıdan biri resmi sınırdan daha fazla artış talebi ile karşılaştığını belirtiyordu, bu yıl durum kötüye gitti, artık her on kiracıdan yedisi bu durum ile karşılaştığını iletiyor. Geçen sene resmi sınırdan daha fazla kira artış talebi ile karşılaşan kiracıların yaklaşık dörtte üçü bu talebi kabul etmek zorunda kaldıklarını belirtmişlerdi, bu sene ise bu durumda olan neredeyse her on kiracıdan dokuzu resmi sınırdan fazla olan artış talebini kabul etmek durumunda kalmış. Üstelik tüm bunlar yaşanırken oturdukları semtten ve evden memnun olan kiracıların oranlarında da geçen seneye göre gerileme var. Her iki kiracıdan biri kirasının gelirinden daha hızlı şekilde arttığını paylaşıyor. Peki neden oturmaktan memnun olmadıkları bu evler için ödemekte zorlandıkları kiraları kabul ediyorlar? Çünkü neredeyse her on kiracıdan dokuzu bugün taşınmak durumunda kalsa oturduğu semtte ihtiyacına ve bütçesine göre başka bir ev bulamayacağı inancında. Daha da kötü bir durumda kalmamak için kabul ediyorlar.
Ev sahibi tarafına baktığımızda ise onlar açısından da olumsuzluklar tespit ediyoruz. Geçen her on ev sahibinden altısı “son dönemde kiralar sürekli artarken evimde mevcut bir kiracının olması nedeni ile maddi kayba uğruyorum” ifadesine katılıyordu, bu yıl bu oran yükseldi, artık her on ev sahibinden yedisi bu şekilde düşünüyor. Bunun doğal sonucu olarak da ev sahipleri arasında kira gelirlerini piyasa ortalamasında tutabilmek için resmi sınırın üzerinde kira talep edenlerin oranı giderek yükseliyor. Geçen yıl her üç ev sahibinden biri resmi kira güncelleme oranından fazla bir artış talep ettiğini belirtmişti, bu sene ise oran %41’e yükselmiş durumda. Yüksek enflasyonun birçok nedeni ve sonucu var. Fiyatlama davranışındaki bozulma da hem neden hem de sonuç. Benzer bozulmanın başka alanlarda da olduğunu biliyoruz, ancak özellikle konut kiraları bu bozulmanın en net şekilde gözlemlenebildiği yerlerden biri. Kiracılar ve ev sahipleri bir kısır döngü içindeler, görünen o ki resmi güncelleme oranı tanımlamak sorunu ancak kısmen çözebiliyor, problemin ana gövdesi olduğu yerde durmaya devam ediyor.” dedi.
ARAŞTIRMA KÜNYESİ
- Bu dosyada paylaşılan veri ve bulgular; Ipsos tarafından gerçekleştirilen GÜNDEME DAİR ARAŞTIRMASI, KİRACILAR ve EV SAHİPLERİ dosyasından derlenmiştir.
- Ipsos GÜNDEME DAİR: Araştırma 18 yaş üstü İBBS 1 düzeyinde Türkiye temsili haftalık 400-800 birey ile online anket yöntemi (CAWI) üzerinden gerçekleştirilmiştir. Temmuz ayında 1600 kişi ile kira / kiracılar konusunda sorular sorulmuştur. Araştırmanın istatistiki hata payı, 1600 örneklemde 95 güven aralığında ± 4. Veriler, ADNKS 2019 verilerine (yaş, cinsiyet, eğitim ve İBBS1 12 bölge) göre ağırlıklandırılmıştır.