Aslında şöyle sormak gerek önce; ortak paydada buluşmak mümkün mü? Evetse ne ölçüde?
Bir tarafta yeni perakende yasasına olan ihtiyaç ve bu konudaki beklentiler.
Diğer tarafta bu yasayı ortak ve/veya farklı açılardan bekleyenler; Türkiye Perakendeciler Federasyonu (TPF), Türkiye Esnaf ve Sanatkârlar Konfederasyonu (TESK), Türkiye Alışveriş Merkezleri ve Federasyonu (TAMPF) Birleşmiş Markalar Derneği (BMD), Gıda Perakendecileri Derneği (GPD), Zincir Mağazalar Derneği (ZMD), Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) ve diğer paydaşlar.
İlk önce Perakende.org tarafından düzenlenen ve aynı kuruluştan Gün Güney’in moderatörlüğünde gerçekleşen Tüm Başkanlar Tek Oturumda Buluşuyor programından bazı konuşmaların özetini paylaşmak istiyorum. Öncelikle katılımcıları burada tekrar anımsatmak isterim.
TAMPF Başkanı Alp Önder Özpamukçu.
AYD Başkanı Hüseyin Altaş.
GPD Başkanı Galip Aykaç
TURYİD Başkanı Kaya Demirer
TMD Başkanı İzzet Stamati
ZMD Başkanı Serhan Tınastepe
Bir hususu özellikle belirtmek isterim ki çok önemli konularda kayda değer açıklamaların peş peşe yer aldığı bu programda, ben biraz yazı konum ile ilintili kısımları alıntılamaya çalıştığımı belirtmek isterim. Programdan aldığım bazı özet notlara gelince;
“ TAMPF Başkanı Alp Önder Özpamukçu; 1,4 trilyon liralık bir ticaret hacminin olduğu ülkemizde, bunun 450 milyarı organize perakende. Biz bu sürece gelen kadar on beş yıl, yirmi yıllara yakın süreler geçti. Şu an bir bakıyoruz, e – ticaret tarafında bu sene başı itibariyle 226 milyar liralık bir rakamı görüyoruz.
Offline ve online birlikte büyüyerek bu sektördeki payını arttırmalı ve doğru bir zeminde büyüme sağlanmalı.” E – ticaret ile ilgili olarak Gün Güney’in – burada ciddi bir regülasyona ihtiyaç duyduğunuzu anlıyorum – sözüne ise “ Avrupa Birliğinde ve Amerika’da çıktı bu regülasyonlar ve halada üzerinde çalışmalar devam ediyor. Bizimde artık Türkiye’de gereken hazırlıkları bitirmemiz lazım. Modern perakende yaklaşık bir milyon kişiyi istihdam ediyor.
Kayıt içi ekonomi açısından da modern perakendenin, organize perakendenin çok önemli olduğunu biliyoruz.”
Gün Güney’in gıda fiyatlarına değinmediniz sözüne GPD Başkanı Galip Aykaç; “ Gıda fiyatlarına gelirsek buraya parantezi biraz uzun ayırmak lazım, böyle bir durumda, böyle bir zamanlarda, sık sık enflasyonu sanki gıda perakendecileri yapıyormuş gibi bir algıyla süreci yönetmeye çalışan hem kamu, hem özel sektör, hem de sivil toplum kuruluşlarında böyle bir eğilim oldu.
Bizim gıda perakendesinin enflasyona katkısı sıfıra yakındır. Bunu çok net söyleyebilirim. Neden? Çünkü dünyadaki emtia fiyatlarının yükselişine, gıda perakendecileri bir şey yapamaz.
İklim değişikliğine, gıda perakendecileri bir şey yapamaz.
Dünyadaki ambalaj malzemelerinin yahut ta ana ham maddelerin artışlarına ve bunların olağan dışı artışlarına, gıda perakendecileri bir şey yapamaz.
Petrol fiyatlarına, gıda perakendecileri bir şey yapamaz.
Yüksek kur seviyesi ve yüksek faize de biz bir şey yapamayız.
Üretimde dışa bağımlılığa da biz bir şey yapamayız.
Rekabet müsaade ederse, üzerine küçük bir kar marjı koyup, tüketicinin önüne koymaya çalışıyoruz.
Biz itibarımıza, bu sektörün itibarına zede getirecek ve kamuoyunun önünde hakikaten zor duruma sokulacak olan bu durumdan şiddetle ve hızlı bir şekilde kurtulmak istiyoruz.
Bu itibarımızın geriye verilmesini istiyoruz.
Organize perakendenin payı yüzde 40’lardayken bu pay yükseldiğinde enflasyon daha da aşağı düşecektir. Yüzde 42,8 üretici enflasyonu, haziran enflasyonu yüzde 17,5. Aradaki makas çok büyük! Yani burada da bizim organize perakendenin özellikle bu fiyatlara ne şekilde baskı yaptığını her kesin görmesi lazım. Yoksa üretici fiyatı geldi, ona göre satış fiyatı ayarlansaydı, bu gün enflasyon yüzde 50’ler civarındaydı. Ama buna mani olan kendi payı ölçüsünde gıda perakende özellikle organize gıda perakende sektörüdür diyebilirim.”
ZMD Başkanı Serhan Tınastepe; “ Biz perakendenin gelişimi için online ve offline kanalların birbirini desteklemesi gerektiğini düşünüyoruz. Her iki kanalı da kullanmak ve her iki kanalı da güçlendirmek durumundayız. Tabii ki perakendenin başrol oyuncusu; tüketiciler. Verileri doğru okumak gerekiyor.”
Buraya kadarki alıntılarımdan bir toparlama yapmam gerekirse; organize perakendenin gücü ve bunun etkilerinin anlatılması konusunda taraflar hemfikir ve anlatıyorlar da. Online ve offline kanallar açısından da öyleler. Her kesim artık e – ticaretin geldiği oranların yadsınamaz etkisini biliyor, görüyor ve uygulamalarında yer alıyor. Serhan Tınastepe’de omnichannel pazarlamaya bu nedenle vurgu yaptı aynı programdaki konuşmasında.
Türkiye Perakendeciler Federasyonu Başkanı Ömer Düzgün, Yerel Zincirlerin Gözü Kulağı Perakende Yasası’nda başlıklı açıklamasında; Perakende ticareti yasa ile garanti altına alacak.
Pandemi nedeniyle ticari faaliyetlerini azaltan ya da tamamen durduran işletmeler normalleşme adımlarıyla birlikte nefes almaya başladı. Tüm işletmelerin en kısa sürede normal çalışma sistemine geçmesi ve sosyal, ekonomik, ticari dengenin yeniden sağlanması en büyük beklenti ve temennimiz. Binlerce işletmecimizin gözü ve kulağı Perakende Yasası’nda. Perakende ticaretinin yasa ile en kısa sürede garanti altına alınmasıyla işletmecilerimiz, esnafımız derin bir nefes alacak; rekabet avantajı kazanacak. Tüketiciler ile gıda perakendecilerini karşı karşıya getiren konularda da bazı önlemlerin alınması gerektiğini vurgulayan Ömer Düzgün; Ekonomik olumsuzluklarda perakende işletmeleri sorunun kaynağına inilmeden sorgulanıyor. Sektörümüzdeki olumsuzluklara rağmen işletmecilerimiz pek çok alanda katma değer yaratmaya devam ediyor. Önümüzdeki süreçte ürün fiyatlarındaki artışın, shrinkflasyonun (gramaj düşürmenin) sona ermesi, yaşanması muhtemel olan kuraklık nedeniyle üretim ve ürün temininde, ihracatta gerekli tedbirlerin alınması müşterilerimiz ile bizi karşı karşıya bırakmayacak. Bu konularda da destek bekliyoruz.” Kaynak: 28 Temmuz 2021 Çarşamba, Bloomberg HT, özetle.
Türkiye Esnaf Sanatkârları Konfederasyonu Genel Başkanı Bendevi Palandöken’in perakende yasasının düzenlenmesi hakkındaki görüşlerine gelince;
“TESK Genel Başkanı Palandöken: Perakende yasası bir an önce güncellenmeli, esnafımız sermayeye karşı korunmalı. Pandemi nedeniyle uygulanan kısıtlamaların kalkmasının esnafı sevindirdiğini ancak esnafın en büyük sevincinin perakende yasasının güncellenerek işyeri açılışlarına kural getirilmesi olacağını belirten TESK Genel Başkanı Bendevi Palandöken, ekonominin can damarı konumundaki esnafımız kısıtlamaların kaldırılması ile oldukça sevindi. Pandemi sebebiyle zor günlerden geçen esnaf ve sanatkârları sevindirmek ve yaşanan zor günleri geride bırakmak için TBMM’ye sunulan kuralsız açılışların önüne geçilmesi için perakende sektörünü düzenleyen yasa zaman kaybedilmeden çıkarılmalıdır. Haksız rekabetin neden olduğu bu düzen, üretici perişan ederken esnafı yok ediyor. Vatandaşın alım gücünü düşürürken, KOBİ’lerin üretimini engelliyor” dedi.
Tekelci fiyatlar esnafa da, vatandaşa da zarar veriyor.
Enflasyon rakamlarında tekelci fiyatların doğrudan etkisi olduğunu vurgulayan Palandöken,
“Enflasyonun düşmemesinin sebebi tekelci fiyat uygulamasına karşı KOBİ’lerin, esnafın rekabet edememesinden kaynaklanıyor. Fiyatların düşmesi rekabet ile olur. Yoksa enflasyonda makas daha fazla açılır. Esnafın olması, pazarların rekabet edebilmesi vatandaşın cebine de faydalı. Esnafımız sermayenin değil haksız rekabetin ortadan kaldırılmasını istiyor. Bu nedenle esnafımızın normale daha hızlı dönmesi için perakende yasası acil olarak güncellenmeli” dedi.
Kaynak: 11 Temmuz 2021, T 24, özetle.
Bu denli önemli bir yasa tasarısında, organize perakendenin asgari müştereklerde anlaşması kanımca çok önemli! Farklı kulvarlar var, rekabet kanalları da. Birçok kesimde zaten regülasyon beklentisi dile getiriliyor. Bazı STK’lar arasında bazı konularda farklı bakış açıları ve derin uçurumlar da var. Bunun etkilerini, çıkacak perakende yasasında göreceğiz. Umarım; ‘keşke’ ‘ortak payda da anlaşsaydık’ ‘önceliklerimiz farklı ama aynı gemideyiz’ den muaf ve tüm paydaşların en azından beklentilerini karşılayan bir yasa olur. Çünkü bu saatten sonra organize perakendenin rotası ve limanları belli ve olmak zorunda, kaptanları ve gemilerin isimleri değişecek yalnızca…
Konu ile ilgili beklediğim yeni açıklamalardan sonra bu konuyu yazmaya devam edeceğim.
Bu vesile ile iyilikler dilerim.