‘ Tam yağlı olan peynirden tatmak istiyorum ’
‘ Daha az tuzlu bir zeytin tadabilir miyim? ’
Bu diyalogları çoğaltabiliriz.
Doğallıkla örnekleri de.
Kalitemi daha önemli?
Fiyat mı?
Bana göre taze gıdada kalite, göreceli olarak fiyattan daha önemlidir derim ancak eklerim; lokasyon ve müşteri segmentasyonu bu konuda belirleyici ana etkenler içerisinde yer alır diyerek.
Ve daha da önemlisi bu kategorilerin müşteri sadakati üzerindeki etkisini göz ardı etmemeliyiz de derim.
Pandemi öncesinde ambalajlı ürün paylarındaki artıştan kaynaklı belli kategorilerde ürün tadılarak yapılan seçimler göreceli olarak azalmıştı. Covid 19 ile beraber dip yaptı. Hatta bırakın tatmayı bir ara dokunmaktan korkar hale gelindi. E – Ticaret bu farkı fazlasıyla kapattı. Bu arada eklemek isterim; ambalajlı olarak satılan veya doğrudan tüketicinin evine sevk edilen sebze meyvenin kalite ve kalibre dengesinin önemine dikkat ediliyor olması önemlidir!
Alışveriş alışkanlıkları değişse de aynı kalsa da kalite önemini hep koruyacaktır. Elbette fiyat dengesi de.
Rakiplerden ayrışmada önemli yer alan bu kategorilerle ilgili yapılmış bir araştırmadan yaptığım bazı alıntıları paylaşmak istiyorum.
“ Taze Gıda Ürünlerinde Tedarikçi Seçim Kararı Üzerine Karma Bir Araştırma
Seda Sinem TURSUN (*)
Hatice Hicret ÖZKOÇ (**)
Özet
Perakende sektöründe, yüksek satış hacmi olan ve tüketici tarafından günlük olarak tüketilen et, süt ürünleri gibi taze gıda ürünleri, birçok açıdan perakendecinin dikkat etmesi gereken ürün grubudur. Bu nedenle, söz konusu ürünlerde doğru tedarikçi ile çalışmak kritik önem taşımaktadır. Bu çalışmanın amacı, taze gıda tedarikçisi seçiminde öncelikli olan kriterleri belirlemektir. Çalışmada, ilk önce, biri Muğla bölgesi yerel perakende zinciri, ikisi ulusal/uluslararası olan üç perakende zincirindeki 10 uzmanla görüşülmüş; çıkan sonuçlarla literatür karşılaştırılarak tedarikçi seçiminde öne çıkan kriterler belirlenmiştir. Bu kriterlerin karşılaştırılması ve önem sıralarının belirlenmesi için 60 uzmana uygulanan anketin AHP yöntemiyle analizi yapılmıştır. Analiz sonucunda en önemli ana kriterler sırasıyla kalite, sevkiyat, maliyet, firma profili ve servis çıkmıştır.
1.Giriş
Tüketiciler, bir ürünü alırken birçok konuyu sorgular; fiyatını, bulunurluğunu, kalitesini, son kullanma tarihini, markasını, içeriğini, vb. kriterleri inceleyerek ürünleri satın alırlar. Memnun kalmazlarsa aldıkları üründen hatta gittikleri marketten bile vaz geçebilirler. Bu durumda perakendecilere, müşteri memnuniyetini ve sadakatini sağlamada önemli rol düşmektedir.
Ancak, bu durum sadece perakendecinin performansı ile değil, tüm tedarik zincirinin etkin yönetimi ile sağlanabilir.
2.1. Taze Gıda
Perakende sektöründe taze gıda ürünleri, müşteri sadakatinin oluşturulmasında ve mağaza trafiğini tetiklemesinde önemli rolü olan hem perakendeci hem de üretici açısından hassas ve dikkat edilmesi gereken ürün kategorisidir. Bu ürün grubu et, süt ve süt ürünleri, unlu mamuller, sebzeler ve meyvelerden oluşmaktadır.
Genel olarak taze gıda ürünleri zincir market cirolarının % 40’ını oluştururlar. (Buck, Minvielle, 2014)
Bu ürün grubunun yönetimi karışıktır. Çünkü fiyatlar değişkenlik gösterir; ürünler çabuk bozulabilir, kalite kontrolleri detaylı ve sevkiyatları zahmetlidir. 2010’lu yıllarda Avrupa, Orta Doğu ve Afrika’da perakendecilerle yapılan çalışmalarda, en başarılı taze gıda perakendecilerinin, kalite yönetimi, tedarik, satış, mağaza işlemleri ve değer önerisi olmak üzere beş kritik konuda öne çıktığı görülmektedir. (Buck, Minvielle, 2014)
5.Sonuç
Perakende sektörü, her geçen gün cirosunu arttıran ve market zinciri çeşidi ve sayısı olarak da artış gösteren bir sektör durumundadır. Bu gelişim hem yerel, bölgesel hem de uluslararası olarak devam etmektedir. Bu sebeple de rekabet, sektörde yoğun bir şekilde hissedilmektedir. Aynı zamanda, tüketicilerin ürünler, kalite, fiyat vb. konularda bilinçlenmiş olması, ürün çeşitliliğinin fazla olması ve sektörün bu dinamik yapısı nedeniyle, perakendecilerin rekabet avantajı sağlayabilecekleri başarılı stratejiler geliştirmeleri gerekmektedir. Bunun içinde en kritik unsur uzun vadeli stratejik ortaklık da kurabilecekleri tedarikçilerle verimli işbirliği yapmalarıdır. Burada da doğru tedarikçiye karar verebilmeleri önem taşımaktadır.
Çalışma gıda tedarikçisi seçimi ile ilgili olması nedeniyle sonuç olarak, “kalite” ana kriterinin en önemli çıkması beklenen bir sonuç olmuştur. Her ne kadar işletmeler için maliyet de kalite gibi önemli olsa da müşteri memnuniyeti, sadakati açısından öncelikli olarak kaliteli ürün sunumu, sağlık, güvenilirlik ve müşteri memnuniyetinin sağlanması için ilk sırada önem taşımaktadır.” (özetle)
(*) Doktora Öğrencisi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
(**) Doç. Dr., Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, İİBF, İşletme bölümü.
Girişimcilik İnovasyon ve Pazar Araştırmaları Dergisi, Yıl: 2019 3, (6): 75 – 94
Söz konusu kategoriler ve ben bu konunun içerisine şarküteriyi de katmak istiyorum, market zincirlerinin rakiplerinden ayrıştıkları kulvarlar olarak değerlendiriliyor.
Bu nedenle kaliteden uzaklaşarak ve sadece fiyat odaklı yapılan alımlar, konu ile ilgili uzmanlaşmış çalışanların azlığı ve/veya azaltılması ile sadece yapılacak tasarruflar düşünülerek alınan kararlar neticesinde, bazı noktalarda sağlanmış olan bu taze gıda ve şarküteri avantajı bir anlamda rakiplere ‘hediye’ edilebilmektedir. Bu bağlamda sağlanmak istenen maliyet avantajı daha güçlü rakiplerin karşısında bir anlamda dezavantaja dönüşebilmektedir. Bu durum belli kategorilerle özdeşleşmiş bazı firmaların konudaki özelliğini ve gücünü yitirmesi ile sonuçlanabileceğini gözlemekte ve öngörmekteyim. Maliyetler elbette ki önemli ve göz ardı edilemez. Ancak müşteri karar verirken alışveriş ettiği işletmelerin maliyetlerini düşünmüyor ve düşünmeyecek gibi de görünüyor.
‘ Doğru stratejiler olmaksızın perakendecilik bir kumardır ’ sözünden hareketle; doğru stratejiler önemli oluyor ve hep olacakta…